معشوق لیدی چترلی - بخش یکم

الستر نیون
ترجمه: خشایار دیهیمی

دی.ایچ.لارنس
کهکشان

هنوزهم وقتی از "معشوق لیدی چترلی" صحبت می شود بسیاری افراد همان پوزخند معنی داری را برلب می آورند که در 1960 به هنگامی که ناشران این کتاب را به اتهام اشاعه ی فحشا محاکمه می کردند برلب همگان بود. این رمان نام دی.ایچ.لارنس را برسر زبانها انداخت ، اما این زبانزد شدن دلایلی کاملن خلاف واقع داشت. نام او مترادف "عشق آزاد" ، "بی بند و باری" ، و "کلمات رکیک" شد ، و اگر لارنس در دهه ی 1960 زنده بود یقینن باآن جدیت اخلاقی اش از این جریان سخت برمی آشفت. او برای این شهرت تازه ای که به دست آورد بهای سنگینی پرداخت ، زیرا آنهایی که آثار او را به درستی نمی فهمیدند نامش را با آزادی جنسی گره زدند و حالت غالبن مبتذلی به آثارش دادند. حتی امروز هم لازم است تاکید شود که ا"معشوق لیدی چترلی" سه درونمایه ی عمده دارد که همگی شاهدی بربطلان این افسانه ی یاوه هستند که این رمان نوعی پورنوگرافی روشنفکرانه است. این درونمایه ها عبارتند از وفاداری در روابط انسانی ، افول انگلستان کهن ، و ظرفیت زبان انگلیسی برای بیان چیزی فراتر از آنچه اخلاقیات متداول در پی آن است. لارنس در رمانهای پیشینش تا حدودی به همگی این درونمایه ها پرداخته بود ، اما دلمشغولی شدید او در ا"عصای هارون" ، "کانگرو" ، و "مارپردار" به مسئله ی امکان متحول کردن جامعه از طریق انواع گوناگونی از رهبری ، او را از هرگونه بحث مستقیم درباره ی انگلستان ، اخلاقیات آن ، جامعه ی آن ، یا زبان آن منحرف کرده بود. لارنس با این واپسین رمانش (هر چند خود نمی دانست که واپسین رمانش خواهد بود) انگلیسی ترین اثر خود را بعد از "پسران وعاشقان" آفرید. در این رمان دیگر خبری از خارجیهایی چون لیدیا لنسکی ، لورکه ، یا چیچو نیست و اصولن خارجه ای در آن مطرح نیست. لارنس در این رمان با کنار گذاشتن کامل همه ی آن سرزمینهای غریب سه رمان پیشینش ، صرفن از انگلستان می نویسد ، انگلستانی که در آن روستایی گری و صنعت در کنار هم زندگی ناآرامی را پدید می آورند.ا
از "معشوق لیدی چترلی" سه نسخه ی متفاوت در دست است. "لیدی چترلی نخست" (1) ، نامی که شرکت ویلیام هاینمان (2) به هنگام نخستین چاپ آن در 1972 به این کتاب داد ، کوتاهترین نسخه است. لارنس آن را در فاصله ی اکتبر 1926 تا مارس 1927 نوشت. نسخه ی بعدی ، که نگارشش در تابستان 1927 به پایان رسید ، بسیار مفصلتر است. این نسخه را به هنگام انتشار "جان تاماس و لیدی جین" (3) عنوان دادند (1972). هر دوی این نسخه های اولیه ی "معشوق لیدی چترلی" ، همانند آن نسخه ی اصلی سوم ، نخست در خارج از انگلستان انتشار یافتند. "لیدی چترلی نخست" در 1944 در آمریکا منتشر شد و ا"جان تاماس و لیدی جین" با ترجمه ی ایتالیایی کارلو ایتسو(4) در ایتالیا به چاپ رسید. تا پیش از 1960 هیچ یک از این نسخه ها به صورت قانونی در انگلستان یافت نمی شد. در 1960 سرانجام نسخه ی سانسور نشده ی (چاپ 1928 فلورانس) در انگلستان تجدید چاپ شد. این سرگذشت پرافت و خیز نگارش و انتشار این رمان بازتابی است از دل پرتردید و پروسواسی که لارنس در رفتن به سراغ این موضوع داشت. او همواره با شور و شوق و وسواس آثارش را بازبینی و بازنویسی می کرد ، اما آشکار است که او می خواست "معشوق لیدی چترلی" جز آنکه در شکل به حد رضایتبخشی برسد از نظر معنا نیز صریح و روشن باشد. برای همین سه نسخه ی موجود به سه شکل کاملن متفاوت قالب ریزی شده اند.ا
فریدا لارنس در مقدمه اش بر "لیدی چترلی نخست" آن را نسخه ی مرجح قلمداد می کند و تلویحن می گوید که این نسخه بیان صادقانه تر آن چیزی است که لارنس می خواست بگوید: "لیدی چترلی نخست را لارنس همانگونه که در ذهن و دلش شکل می گرفت نوشت و در واقع این نسخه بلاواسطه از درون نفس او جوشیده است. در نسخه ی سوم او دلمشغول اذهان معاصرانش نیز بود." فریدا می گوید او دائمن از نو رمانش را ترتیب و تنظیم می داد ، زیرا می ترسید منتقدان آن را یکسره عرفان ناب بدانند و طردش کنند (همان بلایی که در مواردی بر سر "مارپردار" آمد).ظاهرن لارنس هیچ گمان نمی برد که هر سه نسخه ی این رمان به مدت سی سال با چنین بی اعتنایی روبرو شود.ا
ا"لیدی چترلی نخست" نرمترین و ملایمترین نسخه ، "جان تاماس و لیدی جین" تفصیلی ترین نسخه ، و "معشوق لیدی چترلی" بحث انگیزترین نسخه در میان سه نسخه است. در فاصله ی نگارش نسخه ی اول و دوم ، ظاهرن لارنس نگران شده است که مبادا رمانش از مسائل زندگی روزمره بکلی گسسته باشد. برای همین ، در نسخه ی دوم او بر صنعتی شدن انگلستان ، و زیباییهای طبیعی این سرزمین تاکید می ورزد ، شخصیتهای بسیار بیشتری را وارد رمان می کند ، و با توسل به هجو و طنز تا حدودی تغزل روستایی آن را تعدیل می کند. تفاوت نسخه ی سوم ، یعنی نسخه ای که اکثر ما نخست آن را می خوانیم ، با نسخه ی دوم به اندازه ی تفاوت نسخه ی دوم با نسخه ی اول نیست ، هرچند تازه در این نسخه ی سوم است که شکاربان مشهور رمان ملورز نام می گیرد (در نسخه ی اول و دوم نام او پارکین (5) است). اما در "معشوق لیدی چترلی" از واژگان جنسی بی پرده تری از هر دو نسخه ی قبلی استفاده شده است. در نقدی در ا"تایمز لیترری ساپلمنت" (27 آوریل 1973) نویسنده ی ناشناس ، پس از ارزیابی خصمانه اما هوشمندانه ی هر سه نسخه می نویسد:ا

چندان فایده و معنایی ندارد که ترتیبی برای رجحان بین سه نسخه قائل شویم. یقینن نسخه ی نخست که نسبتن از قید استفاده از زبان مغلق و نامفهوم و زورگویی آشکار فارغ است ، کمتر از همه آزارنده است: نسخه ی نخست که آن تضادهای تحمیلی و خام "جان تاماس و لیدی جین" و خصوصن "معشوق لیدی چترلی" را ندارد ، نگاه و نگرشی صادقانه دارد ، هرچند به همین دلیل اهدافش گنگتر و نامشخصتر است. اما به هر روی تفاوت چندانی میان سه نسخه نیست.ا

علت آنکه نویسنده ی این نقد چنین موضعی را گرفته است این است که او در واقع هیچ یک از نسخه های "معشوق لیدی چترلی" را اثر هنری مهمی ارزیابی نمی کند ، و در واقع نتیجه می گیرد که "در پشت جلوه ی ظاهری مهربانی و ملاطفت ، نفرتی زیاد نهفته است." اما به اعتقاد من اینکه کدامیک از نسخه ها را بیشتر بپسندیم بسیار هم حائز اهمیت است. زیرا هدف هریک از نسخه ها با آن دو دیگری متفاوت است. ترجیح خود من همان نسخه ی آشنای سوم است ، زیرا به نظر من وضوح بیانی بیشتری دارد و هر چند "صداقت" آن کمتر است ، یعنی نگاهش به مسائل کمتر منصفانه است ، آنچه را که لارنس مقدم بر هر چیز می خواست بیان کند آشکارتر و بی پرده تر بیان می کند: یعنی این مطلب که جامعه ی معاصر در جهان صنعتی شده ی غرب مبتنی بر ارزشهای کاذب و و نادرست است و تا زمانی که نتوانیم رابطه ای صمیمی میان افراد برقرار کنیم نمی توان امیدی جدی داشت که بشر جز به شیوه ای مکانیکی بتواند استعدادهایش را به ثمر برساند.ا
ا"معشوق لیدی چترلی" در شکل نهایی اش صداقت و سرراستی نموداری افسانه ها را دارد. شخصیت لیدی چترلی ، ملورز ، و سرکلیفورد چترلی آنقدر ساده شده که به حد الگوی نخستین (پروتوتیپ) تقلیل یافته است ، تو گویی این شخصیتها تمثیلی هستند. لارنس در تمام رمانهایش از ا"رنگین کمان" به بعد ، همواره در حال حرکت به سمت این نوع نگرش به شخصیتهای رمانهایش بود ، اما در واپسین رمانش ، آن هم در شکل نهایی آن ، او به نهایت این نگرش رسیده است و پیچیدگیهای سه بعدی شخصیت را جز حشو تلقی نکرده است. {به نظر او} وظیفه ی رمان نویس این است که مقتصدانه و صریح بنویسد و مستقیم به هدف بزند ، درست همان کاری که قصه گویان قدیم می کردند. از این جهات ، ا"معشوق لیدی چترلی" یک چشمش به آینده به تجربه های صوری مدرنیستی در آثار داستانی و یک چشمش به گذشته به ساختار ساده ی قصه گویی ابتدایی است که این وجه آن متناسب با هدف ستایشش از گذشته ی انگلستان است.ا

پی نویس ها:ا
The First Lady Chatterley (1)
William Heinemann Ltd. (2)
John Thomas and Lady Jane (3)
Carlo Izzo (4)
Parkin (5)